Në Muzeun e Krijimit në Winterthur të Cyrihut, shkrimtari i punëtorëve Alberto Pruneti diskutoi me të mërguarit tema që i ka afër zemrës së tij: vetëvendosja, qëndrueshmëria, stereotipat imagjinare dhe të vazhdueshme që ndërlidhen me klasën punëtore.
Kanë kaluar pak vite nga "Amianto", romani që rrezikohej të zhdukej në sirtarin e autorit, sepse nga rrethi i tij i brendshëm, pothuajse gjithmonë me origjinë borgjeze, konsiderohej një tekst i papërshtatshëm për tregun e letërsisë italiane. Vite të tëra pas botimit të tij të parë, "Amianto" (në shqip Azbesti) mbetet një tekst që lexohet, diskutohet, pëlqehet dhe përkthehet në shumë gjuhë. "Amianto" tregon historinë e Renato Prunetit, babait të autorit, një saldator i cili u sëmur dhe vdiq para kohe për shkak të ekspozimit të gjatë ndaj asbestit. Pruneti i bën homazhe babait të tij, por shmang të luajë rolin e viktimës: faqet e librit të tij përmbajnë shumë ironi, satirë, zemërim, ndjeshmëri historike dhe shumë dashuri për babain e tij. Ky roman dhe reflektimet e shumta që e shoqëruan, shënuan fillimin e fatit të letërsisë punëtore në Itali. Sot, kur klasa punëtore në Itali dhe pothuajse kudo tjetër nuk është më aq e fortë sa dikur, kur nuk zë më një vend të spikatur në shoqëri, sot kur nuk është më mirë, siç do të thoshte në mënyrë provokuese vetë Pruneti, ajo filloi të tregojë historinë e jetës së saj në mënyrë që të dalë nga hija dhe të mos trajtohet në tregime (shpesh në mënyrë të keqe) nga të tjerët. Përveç rolit të tij si shkrimtar, Pruneti ka punuar edhe si ndërmjetës kulturor. Së bashku me ish-kolektivin e fabrikës GKN (Fabrikë për pjesë të automobilave në Firence), ai themeloi në 2022 një festival ndërkombëtar kushtuar letërsisë së shkruar nga punëtorët në vetën e parë: Festivali i Letërsisë së Klasës Punëtore Campi Bisenzio në Firence.
Këto tekste nuk janë pamflete militante, por flasin për ekzistenca të ndryshme, kontekste të ndryshme pune, ëndrra lirie, dashuri, brishtësi, aftësi për të rezistuar dhe solidarizuar, për trishtimin dhe disfatat e njerëzve të klasës punëtore. Janë tekste në të cilat trupi dhe dëshirat luajnë një rol të rëndësishëm. Tekste të treguara në vetën e parë nga gratë, nga migrantët, nga fëmijët e rritur në një kontekst të klasës punëtore, ose nga njerëz të shtresës së ulët që luftojnë për të përballuar rregullat e botës së ndritur të borgjezisë ose klasës së mesme. Bazuar në sugjerimet nga kjo letërsi, Grupi i Interesit i Migracionit të regjionit Unia Cyrih-Shafhausen organizoi një panel diskutimi të titulluar "Me zërin tonë". Një histori e punës, migrimit dhe rezistencës'. Më 26 tetor, Angela Siciliano, punonjëse e hotelerisë dhe aktiviste e Unia, hapi diskutimin në muzeun e krijimit në Wintertur duke kujtuar se portretizimi i jetës së klasës punëtore është shumë shpesh stereotip, mospërfillës ose reduktues: "Gjatë fushatës për pagën minimale unë u angazhova shumë për këtë në Cyrih dhe Wintertur, sepse mendova se ishte e rëndësishme, por kuptova se shtypi ishte i interesuar të më portretizonte si një grua të varfër dhe jo si dikë që mbronte të drejtat dhe dinjitetin e saj. Pastaj ishte një zonjë që donte të më ftonte për pica, si një akt bamirësie, në rast se iniciativa dështonte. Më dukej ofenduese.” Prunett kujtoi se "rrëfimet ose përfaqësimet, jo vetëm letrare, janë pothuajse ekskluzivisht në duart e njerëzve që nuk kanë asnjë kontakt me klasën punëtore, prandaj është e rëndësishme që punëtorët të mos jenë objekt tregimi, por të flasin vetë - në vetën e parë". Njëra prej atyre që ka vendosur të mos lejojë të trajtohet si pjesë e tregimit, por të dëshmojë vetë për përvojat e saja është Katia Porri, një fëmijë e punëtorëve stinorë, e fshehur në banesën e prindërve në Zvicër, nga frika prej dëbimit. Si ish-fëmijë i fshehur ajo rikujton në këtë takim: “Gjithmonë kam menduar se ishte e rëndësishme të ndaja përvojat e mia si një vajzë e punëtorëve sezonalë, jo aq për të ndjerë keqardhje për veten time, por për të siguruar që e njëjta gjë të mos ndodhë sot. Fatkeqësisht, situata nuk është përmirësuar aspak për të gjithë: migrantët në këtë vend ende rrezikojnë shumë nëse bien në varfëri dhe aplikojnë për ndihmë sociale, azilkërkuesit jetojnë në kushte shumë të këqija, bashkimi familjar është një mirazh për shumëkënd, situata e njerëzve pa letra apo "sans-papiers" është e papranueshme, për të përmendur vetëm disa nga problemet.” Në fund të mbrëmjes, të pranishmit pozuan për punëtorët e Stahl Gerlafingen, e cila kërcënohet me mbyllje.
*Autori është redaktor në gazetën Area, Unia në italisht