Sindikatat mbrojnë të drejtat e punëmarrësve

Sindikatat janë angazhuar për t'i dhënë fund statusit të pa dinjitetshëm të sezonierëve, për fuqizimin e lëvizjes së lirë me masat shoqëruese. Këta ishin hapa të mëdhenj për paga dhe kushte më të mira pune Falë të drejtave të siguruara të qëndrimit, punëmarrësit pa pasaportë zvicerane nga hapësira e BE-së mund të mbrohen kundrejt keqpërdorimit të punëdhënësve. Falë mbrojtjes së pagave në mijëra ndërmarrje kontrollohen dhe zbatohen pagat dhe kushtet e punës për herë të parë në histori. Marrëveshja e negociuar aktualisht rrezikon këtë model suksesi. Prandaj, delegatët e Bashkimit të Sindikatave të Zvicrës (SGB/USS) kanë vendosur njëzëri se mund të mbështesin vetëm një marrëveshje që siguron mbrojtjen e pagave, të drejtat e sigurta të qëndrimit dhe shërbimin publik. Pierre-Yves Maillard, President i SGB/USS, në diskutimin e tij theksojë: "Marrëveshja përkeqëson mbrojtjen e pagave. Tani nevojiten kundërmasa. Ne do të negociojmë fort. Qëllimi është të gjejmë zgjidhje, e cila u nevojitet punëmarrësve dhe që nuk dëmton."

Qeveria federale me 20 dhjetor 2024 i ka deklaruar si të përmbyllura bisedimet me Komisionin e BE-së.  Qëllimet e bisedimeve qenkan arritur. Mirëpo mjerisht informacionet e disponuara tregojnë, që përmes kësaj Marrëveshjeje mbrojtja e pagave dhe shërbimi publik. Për delegatët e SGB/USS këto përkeqësime nuk janë të pranueshme.  Prandaj kërkohet që mbrojtja e pagave dhe shërbimi publik të sigurohen nëpërmjet masave të reja efektive. Federata është treguar e gatshme që për këtë të zhvillojë bisedime të brendshme politike me sindikatat dhe punëdhënësit. Zvicra i ka pagat më të larta në Europë. Një hapje e pa kontrolluar e tregut zviceran të punës dhe të drejta më të këqija të qëndrimit për punëmarrësit migrantë dhe mungesa e mëtejme e njohjes së kualifikimeve të tyre ishin detyrimisht të lidhura me presionin në paga. Prandaj Zvicra nga presioni i sindikatave ka futur masat shoqëruese mbrojtëse.  Falë Kontratave Kolektive të Punës, kontrolleve dhe gjobave u arrit të bëhet i pamundur zvogëlimi i pagave në sektorët e mbrojtur. Marrëveshja e ri negociuar ve në pikëpyetje pjesë qenësore të kësaj mbrojtjeje pagash. Mbrojtja e pagave duhet të përmirësohet, e jo të përkeqësohet. Pasi që mbrojtja e pagave në vitet e fundit shkaku i zgjerimit të subndërmarrjeve, punës së pjesshme dhe marrëdhënieve të pasigurta të punës është bërë më e vështirë.  Bazat e KKP-ve të Zvicrës po përkeqësohen më tej.

Në të njëjtën kohë BE kërkon një liberalizim të shërbimit publik, veçanërisht në sektorin e energjisë dhe në komunikacionin hekurudhor. Ky çrregullim do të rrezikonte shërbimet e cilësisë së lartë, nga të cilat përfitojnë të gjithë banuesit në Zvicër. Sindikatat nënvizojnë, që BE duhet të respektoj të drejtat sociale dhe të fuqizojë mekanizmat mbrojtëse, ne vend se t'i reduktojë ato.  Është thelbësore, që Marrëveshja të garantojë pagat zvicerane në Zvicër, të forcojë Kontratat Kolektive të Punës me një konvergjencë të standardeve sociale si në Zvicër ashtu edhe në BE dhe të mbrojë shërbimet publike nga privatizimet.

Për mbrojtjen e pagave dhe sigurimin i shërbimeve publike nevojiten masa, të cilat korrigjojnë këto përmirësime. 

• Rishtas duhet që të marrin tenderë vetëm ato ndërmarrje që paguajnë paga korrekte. Për ketë  dhënësit e tenderëve duhet që të përdoren informacionet e poseduara digjitale nga kontrollet e pagave. Pos kësaj Zvicra duhet të futë edhe përgjegjësinë solidare të dhënësve të tenderëve.

• Për zbatimin e pagave tek ndërmarrjet e dyshuara nevojiten instrumente të ashpërsuara. Ndërmarrjet e para duhet të paguajnë gjobat e subndërmarrjeve, nëse nuk i kanë kontrolluar paraprakisht, se a paguajnë ato paga zvicerane. Pos kësaj duhet të ndërpresin punën ndërmarrjet, të cilat nuk bashkëpunojnë apo tregojnë parregullsi gjatë kontrolleve.

• Koha përpunuese e raporteve nga kantonet duhet të shkurtohet ndjeshëm. Komisionet e paritetit duhet t'u mundësohet qasje e drejtpërdrejtë në këto raporte, për të mundur që të planifikojnë e zbatojnë me kohë kontrollet.

• Në Zvicër duhet të paguhen shpenzimet zvicerane. SGB/USS kërkon nga Qeveria federale për t'i ri negociuar këto tema të Marrëveshjes.   Nëse kjo nuk është e mundur, kjo vetkuptueshmëri duhet të përcaktohet qartë me ligjet zvicerane. Gjithashtu që Gjykata federale në rast të një mosmarrëveshje të mos merr vendim të gabuar.

• Erozioni gradual i mbrojtjes së pagave duhet të ndalet. Parakushtet për të deklaruar KKP-të përgjithësisht të detyrueshme duhet t'i përshtaten realitetit të sotëm. Në veçanti, kuorumi i punëdhënësve aktualisht është shumë i lartë. BE kërkon masa për promovimin e KKP-ve, nëse më pak se 80 përqind e punëmarrësve u nënshtrohet një KKP-je.  Zvicra dihet të miratojë ketë qëllim.

• Shpallja e kontratave normale të punës si të detyrueshme duhet të lehtësohet për ata sektorë të tregut të punës, të cilët në mungesë të shoqatave reprezentative të punëdhënësve nuk është e mundur të lidhen KKP ose të shpallen ato përgjithësisht të detyrueshme.

• Nëse punëtorët që angazhohen për të drejtat e punëmarrësve mbrohen më mirë prej largimit nga puna, përmirësohet gjithashtu edhe mbrojtja e pagave. Prandaj nevojitet mbrojtje më e mirë prej largimit nga puna, që gjithashtu plotëson normën minimale ndërkombëtare të Konventës së ILO nr. 87.

• Marrëdhëniet e rregulluara energjetike me BE-në janë gjithashtu shumë të rëndësishme nga këndvështrimi i sindikatave. Prandaj SGB-ja refuzon liberalizimin e planifikuar të tregut të energjisë elektrike. Ajo mbështet propozimin e Qeverisë federale për t'ia nënshtruar një vendimi të veçantë dosjes energjetike.

• Tek hapja e mundshme të transportit ndërkombëtar të pasagjerëve në hekurudha, SGB/USS kërkon që masat mbrojtëse të negociuara të mund të zbatohen plotësisht në mënyrë autonome. Kushtet zvicerane të pagave dhe të punës duhet të sigurohen në çdo kohë. Modeli i bashkëpunimit duhet të vazhdojë të jetë i lejueshëm, duhet të sigurohet integrimi tarifor dhe ndarja e shtigjeve të trenave duhet të garantohet nën sovranitetin zviceran. Duhet të vlejë parimi: E drejta zvicerane në hekurudhat zvicerane.

• Gjithashtu edhe për aktualizimin e komunikacionit ajror vlen:  Mbrojtja e pagave dhe masat shoqëruese mbrojtëse vlejnë gjithashtu dhe duhet të zbatohen. Qiratë e njoma të (aeroplanëve) AirBaltic për Swiss dëmton pagat zvicerane dhe janë të paligjshme.

• Federata duhet të sigurojë në mënyrë efektive që ndihma ekzistuese, masat mbështetëse dhe instrumentet e subvencionimit në shërbimin publik zviceran (veçanërisht në sektorët e transportit dhe energjisë elektrike) të sigurohen edhe në të ardhmen. Kjo mbrojtje duhet të ketë e vlefshmëri afatgjate, si përballë BE-së ashtu edhe sipas sistemit të monitorimit të ndihmës shtetërore zvicerane që duhet rikrijuar.