Raport pt. «Nabywanie obywatelstwa w Szwajcarii», przygotowany na zlecenie Federlanej Komisji Migracyjnej (EKM) unaocznił nam, że naturalizacja w Szwajcarii jest przywilejem faworyzującym pewne grupy społeczne. Horizonte rozmawiało z dr Barbarą von Rütte, adwokatką i współautorką raportu
Naturalizacja stała się w Szwajcarii bardziej restryktywna i bardziej selektywna. Niewielkie ułatwienia w nowej ustawie zostały przykryte przez liczne obostrzenia. Restrykcje polegają na wymogu posiadania pozwolenia C oraz na tym nie wszystkie pozwolenia na pobyt zaliczają się do okresu pobytu w Szwajcarii. Bardziej selektywna, bo nie ma równych szans na otrzymanie pozwolenia C i status ekonomiczny odgrywa większą rolę.
Osoby naturalizowane są dużo lepiej wykształcone od szwajcarskiej populacji i dużo zamożniejsze. Są to również osoby głównie z państw Unii Europejskiej. Osoby z innych krajów są praktycznie wykluczone.
To zmienia socjalno-ekonomiczny profil kraju. Wśród osób naturalizowanych dwie trzecie ma wyższe wykształcenie – w szwajcarskiej populacji to mniej niż jedna trzecia. Bogaci i dobrze wykształceni uzyskują nieproporcjonalnie duży wpływ na politykę. Po drugie, będziemy mieli coraz więcej osób mieszkających w Szwajcarii bez praw politycznych. To prowadzi do deficytu demokracji. Podważa legitymizację decyzji politycznych. Coraz mniejsza grupa uprzywilejowanych podejmuje decyzje za coraz większą grupę pozbawioną praw.
Inicjatywa Demokratyczna może ten system gruntownie zmienić. Zawiera ona roszczenie o obywatelstwo po pięciu latach legalnego pobytu w Szwajcarii i spełnieniu kilku minimalnych kryteriów. Znosi ona dowolność w podejmowaniu decyzji i różnice w stosowaniu prawa przez kantony. Obywatelstwo stałoby się dostępne dla ludzi pracujących na budowie, w opiece albo dla bezrobotnych.
Jesteśmy w dolnej-środkowej części tabeli. W porównaniu z państwami „zachodu” należymy do najrestrykcyjniejszych. W państwach, z którymi najczęściej się porównujemy widać już od dawna pragmatyczne zmiany. Francja wprowadziła ius soli, czyli każda osoba tam urodzona otrzymuje obywatelstwo francuskie. Niemcy też to wprowadzili i zreformowali prawo w podobnym kierunku, w którym zmierza inicjatywa demokratyczna.
To zawsze musi być indywidualna decyzja. Jestem przeciwna automatycznej naturalizacji. Jeżeli ktoś planuje pozostać w innym kraju powinien mieć realistyczną możliwość nabycia obywatelstwa.
Raport dostępny jest tutaj: Deutsch, Französisch, Italienisch